Meester van de etskunst

Etsen

Rembrandt maakt naast olieverfschilderijen, zoals de Nachtwacht, ook heel veel etsen. Hij beheerste die techniek als geen ander. Hieronder zie je een van zijn meest beroemde etsen, de Predikende Christus. Rembrandt verkoopt de ets voor honderd gulden (45 euro), in zijn tijd een gigantisch bedrag! De tekening wordt daarom wel De Honderdguldenprent genoemd. Het hangt nu in het Rijksmuseum.

Hoe gaat Rembrandt bij het etsen te werk?

Je hebt op handvaardigheid vast wel eens een aardappelafdruk gemaakt. De techniek van zo’n aardappelafdruk lijkt een beetje op de techniek van etsen. Bij een aardappelafdruk kerft je een voorstelling in het oppervlakte van een halve aardappel. Bij etsen kras je met een scherp voorwerp in een koperen plaat. Dat gaat grofweg zo: Je dekt een koperen plaat af met was. Dan kras je met een scherp voorwerp een tekening in de was.

Op de afbeelding hiernaast zie je twee van zulke scherpe voorwerpen, de burijn en de droge naald. Rembrandt gebruikt ze allebei voor z’n etsen. Vervolgens dompel je de plaat in een bijtende stof. Daar waar de was is weg gekrast, bijt het zuur een laagje van de koperen plaat weg. Je tekening staat nu in ondiepe groefjes op de plaat. Je haalt de rest van de was van de plaat en bedekt de plaat met inkt. Je wrijft de inkt goed in de groefjes van je tekening.

Vervolgens dompel je de plaat in een bijtende stof. Daar waar de was is weg gekrast, bijt het zuur een laagje van de koperen plaat weg. Je tekening staat nu in ondiepe groefjes op de plaat. Je haalt de rest van de was van de plaat en bedekt de plaat met inkt. Je wrijft de inkt goed in de groefjes van je tekening. Dan moet de tekening worden afgedrukt. Dat gebeurt in de drukkerij. Op deze ets hiernaast inkt de man op de achtergrond de etsplaten in. Zijn collega links verwijdert de overtollige inkt van de plaat, zodat die alleen in de groeven achterblijft. De plaat wordt dan samen met een vel papier onder de pers doorgehaald. Het papier zuigt de inkt op uit de groefjes. De tekening staat nu op papier. Op de achtergrond van de afbeelding zie je dat de tekeningen te drogen worden gehangen.

Dan moet de tekening worden afgedrukt. Dat gebeurt in de drukkerij. Op deze ets hiernaast inkt de man op de achtergrond de etsplaten in. Zijn collega links verwijdert de overtollige inkt van de plaat, zodat die alleen in de groeven achterblijft. De plaat wordt dan samen met een vel papier onder de pers doorgehaald. Het papier zuigt de inkt op uit de groefjes. De tekening staat nu op papier. Op de achtergrond van de afbeelding zie je dat de tekeningen te drogen worden gehangen.

Hiernaast zie je links de etsplaat en rechts het uiteindelijke resultaat: een zelfportret. Maar bedenk, de koperen plaat slijt wel. Rembrandt maakt zo’n 10 à 15 afdrukken van een tekening. Sommige van zijn koperen platen bestaan nog. Maar ze zijn zo vaak opgelapt, dat je er geen mooie tekeningen meer mee kunt afdrukken. Vraag de meester of juf of je tijdens handvaardigheid een ets kunt maken. Hieronder zie je de hele werkwijze.