Meester van het licht
Je hebt vast wel eens een popconcert gezien. Life op de markt ergens in een stad, of op de tv. En het is je vast opgevallen dat er heel veel met lichteffecten wordt gewerkt.
Een popconcert zonder lichtshow is bijna niet meer denkbaar. In het licht van schijnwerpers werken de zangers zich in het zweet. Spotlichten flitsen aan en uit en spelen met kleur.
Rembrandt heeft geen schijnwerpers tot zijn beschikking, maar toch gebruikt hij heel veel lichteffecten in zijn schilderijen. Hij weet zulke bijzondere effecten te bereiken, dat hij de Meester van het licht wordt genoemd. Hoe hij het licht gebruikt, leggen we aan de hand van afbeeldingen uit.
Stel je de lichtbron eens voor als een ‘spotlight’ of een schijnwerper. Op de afbeelding zie je dat het spotlight één kant van de voorstelling belicht. Rembrandt maakt in zijn schilderijen ook gebruik van ‘spotlights’.
Kijk maar eens naar dit Landschap met stenen brug, geschilderd in 1638. Het licht komt vanuit één kant en belicht de bomen en het wegdek van de brug. De rest van het schilderij is donker.
Als je naar het schilderij kijkt, is het eerste wat je ziet de brug en de bomen. Pas als je het schilderij langer bekijkt, zie je de rest van de voorstelling. Zoals de man in het bootje op de voorgrond.
In het schilderij De Heilige Familie’ (rechts) uit 1634, gebruikt Rembrandt drie ‘spotlights’.
Eentje valt op het wiegje, eentje op het gezicht van de vrouw en eentje op de engelen in de hoek van het schilderij.
Zo belicht Rembrandt de belangrijkste onderdelen van de voorstelling op het schilderij.
Wat je op dit schilderij ook goed kunt zien, is dat de voorwerpen in het lichtschijnsel de meeste kleur hebben. Hoe donkerder het wordt, hoe minder kleur je ziet.
Sommige mensen vinden dan ook dat Rembrandt te weinig kleur in zijn schilderijen gebruikt. Maar voor Rembrandt is de weergave van de lichtval het
allerbelangrijkst. Daar offert hij graag wat kleur voor op. `
Landschap met stenen brug, Rembrandt van Rijn, ca. 1638 van het Rijksmuseum
Ook de Nachtwacht is donker. Twee figuren staan in de spotlights en vallen daardoor het eerste op. Het meisje in haar goudgele jurk en de man in het goudgele pak op de voorgrond, Kapitein Frans Banning Cocq. Ze staan niet voor niets in de schijnwerpers. Ze zijn de dragers van een verborgen boodschap. Lees en kijk maar:
Aan de riem van het meisje hang een kip op z’n kop. Je kunt de omhoog gestoken kippenpoten - klauwen- heel goed zien. Deze klauwen zijn het wapen van de Kloverniers.
Het woord Kloveniers is afgeleid van Klovers, de naam van de vuurwapens in die tijd. En kijk eens naar de schaduw van de hand op de jas van de kapitein. In de rand van de jas is het wapen van Amsterdam geborduurd. Daar valt de schaduw precies omheen.
Zo geeft Rembrandt weer dat de Kloveniers de stad beschermen. Het meisje en de kapitein in de spotlights zeggen dus eigenlijk: "Wij, de compagnie van de Kloveniers, beschermen Amsterdam."
De Heilige familie: Rembrandt [Public domain], via Wikimedia Commons
Aan de riem van het meisje hang een kip op z’n kop. Je kunt de omhoog gestoken kippenpoten - klauwen- heel goed zien. Deze klauwen zijn het wapen van de Kloverniers.
Het woord Kloveniers is afgeleid van Klovers, de naam van de vuurwapens in die tijd. En kijk eens naar de schaduw van de hand op de jas van de kapitein. In de rand van de jas is het wapen van Amsterdam geborduurd. Daar valt de schaduw precies omheen.
Zo geeft Rembrandt weer dat de Kloveniers de stad beschermen. Het meisje en de kapitein in de spotlights zeggen dus eigenlijk: "Wij, de compagnie van de Kloveniers, beschermen Amsterdam."
